THÀNH PHẦN LOÀI, BIẾN ĐỘNG MÙA VỤ VÀ TÌNH TRẠNG BẢO TỒN CỦA QUẦN XÃ CÁ Ở THƯỢNG LƯU SÔNG TIỀN, TỈNH ĐỒNG THÁP, VIỆT NAM
Nội dung chính của bài viết
Tóm tắt
Nghiên cứu này khảo sát thành phần loài và sự phân bố không gian của quần xã cá ở thượng lưu sông Tiền, tỉnh Đồng Tháp. Mẫu được thu mẫu có hệ thống tại bốn điểm cố định trong lưu vực thượng nguồn từ tháng 3 đến tháng 8 năm 2025. Tổng cộng ghi nhận 86 loài thuộc 59 giống, 36 họ và 14 bộ. Trong số đó, bộ Cypriniformes có độ phong phú loài lớn nhất với 25 loài, tiếp theo là bộ Siluriformes với 22 loài. Thành phần quần xã có sự thay đổi rõ rệt theo mùa, khác nhau giữa mùa mưa và mùa khô. Đáng chú ý, nghiên cứu đã phát hiện nhiều taxon có nguy cơ bị đe dọa: một số loài xuất hiện trong Danh sách Đỏ IUCN (2025) và Sách Đỏ Việt Nam (2024), điều này nhấn mạnh giá trị bảo tồn của hệ sông. Hơn nữa, phân tích tần suất gặp cho thấy hầu hết các loài có tần suất gặp ở mức thấp đến rất thấp, phản ánh tình trạng quần thể thưa thớt tự nhiên hoặc suy giảm do tác động nhân sinh. Những kết quả này cung cấp cơ sở để giám sát đa dạng sinh học và quản lí nguồn lợi thủy sản ở thượng lưu sông Tiền; đồng thời nhấn mạnh nhu cầu áp dụng các chiến lược bảo tồn tích hợp, tính đến biến động mùa vụ và bảo vệ các loài dễ tổn thương. Do đó, cần tiếp tục giám sát dài hạn để phát hiện xu hướng thay đổi và làm cơ sở cho quản lí thích ứng trước các biến đổi môi trường đang diễn ra.
Từ khóa
bảo tồn, Cypriniformes, phân bố, quần xã cá, Siluriformes
Chi tiết bài viết
Tài liệu tham khảo
Bailey, C. J., & Moore, J. W. (2020). Resource pulses increase the diversity of successful competitors in a multi‐species stream fish assemblage. Ecosphere, 11(9), Article e03211. https://doi.org/10.1002/ecs2.3211
Costanza, R. I., Kubiszewski, P., Paquet, J., King, S., Halimi, H., Sanguanngoi, N. L., Bach, R., Frankel, J., Ganaseni, A., Intralawan, & Morell D. (2011). Planning Approaches for Hydropower Development in the Lower Mekong Basin. Institute for Sustainable Solutions, Portland State University, Portland, OR.
Chakraborty, S. K. (2021). Ecology of Fishes of Rivers: Functional Roles. Riverine Ecology Volume 2: Biodiversity Conservation, Conflicts and Resolution, 187-286. Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-030-53941-2_3
Chea, R., Pool, T. K., Chevalier, M., Ngor, P., So, N., Winemiller, K. O., Lek, S.,
& Grenouillet, G. (2020). Impact of seasonal hydrological variation on tropical fish assemblages: abrupt shift following an extreme flood event. Ecosphere, 11(12),
Article e03303. https://doi.org/10.1002/ecs2.3303
Chen, X., Li, Z., Boda, P., Fernandes, I. M., Xie, Z., & Zhang, E. (2022). Environmental filtering in the dry season and spatial structuring in the wet: different fish community assembly rules revealed in a large subtropical floodplain lake. Environmental Science and Pollution Research, 29, 69875-69887. https://doi.org/10.1007/s11356-022-20529-y
Eschmeyer, W. N., Fricke, R., & Fong, J. D. (2025). Species by Family/ Subfamily in the
Catalog of Fishes. Retrieved August 08, 2025, form https://researcharchive.calacademy.org/research/Ichthyology/catalog/SpeciesByFamily.asp
Froese, R., & Pauly, D. (2025). Fish Base, World Wide Web Electronic Publication. Retrieved August 08, 2025, from http://www.fishbase.org
Griffin, L. P., Danylchuk, A. J., Casselberry, G. A., Brownscombe, J. W., Robichaud, J. A., Piczak, M. L., Haley, A. L., Morely, D., & Cooke, S. J. (2025). Habitat management and restoration as missing pieces in flats ecosystems conservation and the fishes and fisheries that they support. Fisheries, 50(7), 287-300. https://doi.org/10.1093/fshmag/vuae032
Kang, B., & Huang, X. (2022). Mekong fishes: Biogeography, migration, resources, threats, and conservation. Reviews in Fisheries Science & Aquaculture, 30(2), 170-194. https://doi.org/10.1080/23308249.2021.1906843
Le, K. N., Son, N. H., Tong, T. N. H., Le H. A., Tran, V. D., Nguyen, T. D., Tran, D. D., Ha, P. H., To, T. M. H., Nguyen, T. V., Vo, T. T., Nguyen, T. T., & Dinh, M. Q. (2018). Fish Species Composition in Hau River Basin at Hau Giang Province. VNU Journal of Science: Natural science and Technology, 34(1), 90-104. https://doi.org/10.25073/2588-1140/vnunst.4723
Le, M. H., & Tran, B. H. (2017). Riverbank erosion in the Mekong Delta region and the contributions of science and technology in disaster prevention and damage reduction. Vietnam Journal of Science and Technology, 9, 24-46.
Nguyen, X. D., Quang, N. X., Pham, T. L., & Veettil, B. K. (2022). A Comprehensive Study on Fish Species Composition, Diversity, Migration, Threatened Status, Economic Value and Endemism in the Co Chien River, Ben Tre Province (Mekong Delta), Vietnam. Ocean Science Journal, 57(1), 69-90. https://doi.org/10.1007/s12601-021-00047-7
Tong, X. T., & Nguyen, H. D. (2009). Changes in fish composition before and after Dau Tieng lake construction. Academia Journal of Biology, 31(3), 29-40.
The IUCN Red List of Threatened Species. (2025). Retrieved August 08, 2025, from https://www.iucnredlist.org
Tran, D. D., Shibukawa, K., Nguyen, H. P., Tran, L. X., Mai, H. V., & Utsugi, K. (2013). Fishes of the Mekong Delta, Vietnam. Can Tho University Publishing House.
Tromboni, F., Dilts, T. E., Null, S. E., Lohani, S., Ngor, P. B., Soum, S., Hogan, Z., & Chandra, S. (2021). Changing land use and population density are degrading water quality in the Lower Mekong Basin. Water, 13(14), Article 1948. https://doi.org/10.3390/w13141948
Nguyen, N. T., Nguyen, P. C. T., Nhan, D. T., & Nguyen, V. T. (2021). An overview of aquaculture development in Viet Nam. Proceedings International Conference on Fisheries and Aquaculture, 7(1), 53-73.
Truong, T. K., & Tran, T. T. H. (1993). Freshwater Fish of the Mekong Delta. Can Tho University Publishing House.
Vietnam Academy of Science and Technology. (2024). Viet Nam Red List of Threatened Species. Retrieved August 08, 2025, from http://vnredlist.vast.vn
Weiss, B., Costa, F., Santana, F., Klein, V. P., Lopes, A., Costa, G., Schöngart, J., Wittmann, F., Durgante, F., Zuanon, J., & Piedade, M. T. F. (2025). Fish Assemblage Characteristics and Allochthonous Food Resources Shape the Topology of Trophic Networks in Blackwater Floodplain Forests. Wetlands, 45(5), Article 61. https://doi.org/10.1007/s13157-025-01937-5
Xie, H., Huang, C., Li, J., Zhang, Y., Xu, X., Liu, D., & Ouyang, Z. (2021). Strong precipitation and human activity spur rapid nitrate deposition in estuarine delta: multi-isotope and auxiliary data evidence. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(12),
Article 6221. https://doi.org/10.3390/ijerph18126221