RỖNG VÀ KHÔNG TRONG TẬP TRUYỆN NGẮN

Tóm tắt

Trong phạm vi bài viết, rỗng được triển khai như hệ quả và biểu hiện của tâm thế lưu vong. “Không” được quy chiếu với tinh thần triết mỹ Thiền – Không. Mối quan hệ giữa rỗng và không là mối quan hệ giữa hiện tượng học và bản thể học. Hai phạm trù này không mâu thuẫn mà song hành như hai tầng biểu hiện giao cắt trên cùng một xác thân lưu vong, cho thấy căn tính phức tạp (do con người Á Đông chịu ảnh hưởng sâu sắc của lưu vong nhưng vẫn mang vết tích bản thể Đông phương). Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hậu thuộc địa, việc khảo sát trạng thái rỗng hậu lưu vong và khả năng “trở về với không” là hướng nghiên cứu cần thiết. Người Đài Bắc (Bạch Tiên Dũng) là thực hành văn chương để lưu giữ một giai đoạn lịch sử dân tộc và một căn tính Trung Hoa mà trong đó “rỗng” và “không” là ngôn ngữ truyền tải. Không gian Người Đài Bắc mang tính chất vừa che chở vừa giam cầm con người. Bài viết phân tích sự rỗng trong (1) không gian kết nối với hiện tại Đài Bắc, (2) không gian kết nối với quá khứ Trung Hoa và (3) không gian gương – kết nối với chính mình. Thay vì khép lại không gian lưu vong với bất lực, tuyệt vọng, Bạch Tiên Dũng mở ra tầng không gian khác đầy tính khai thị của “không” – đây chính là điểm đặc biệt của ông so với các trang văn về lưu vong khác. Không gian trong truyện ngắn Bạch Tiên Dũng có khả năng khai mở tinh thần vô phân biệt (Tề vật) và mỹ học tàn phai. Bạch Tiên Dũng không chỉ viết về lưu vong (cảm thức một giai đoạn lịch sử), ông viết cả về tinh thần phương Đông (căn tính dân tộc). Nói cách khác, trọng tâm của Bạch Tiên Dũng là cả hiện tượng học (rỗng) và bản thể học (không), tạo nên bức tranh toàn vẹn về tình cảnh lưu vong của người Đại lục.