ĐỐI CHIẾU CHỈ TỐ ĐANG VÀ KẾT CẤU -TEIRU TỪ BÌNH DIỆN PHẠM TRÙ THỂ
Nội dung chính của bài viết
Tóm tắt
Chỉ tố “đang” trong tiếng Việt và kết cấu “-teiru” trong tiếng Nhật đều là các phương thức diễn đạt ý nghĩa thể phi hoàn thành. Bài viết sử dụng phương pháp miêu tả và đối chiếu ngôn ngữ nhằm làm rõ sự tương đồng và dị biệt của hai đơn vị ngữ pháp này. Kết quả nghiên cứu cho thấy chỉ tố “đang” được sử dụng để biểu thị hành động đang diễn ra, tính hạn định/tạm thời của sự tình. Trong khi đó, kết cấu “-teiru” không chỉ biểu thị hành động đang diễn ra mà còn biểu thị trạng thái kết quả, thói quen, kinh nghiệm. Về mặt kết học, cả hai đơn vị ngữ pháp này đều có thể kết hợp với sự tình động và sự tình tĩnh. Kết cấu “-teiru” có khả năng kết hợp với một số vị từ tĩnh biểu thị trạng thái nhận thức, tính chất của sự tình. Nhưng chỉ tố “đang” không thể kết hợp với những sự tình đó. Kết quả nghiên cứu mở ra những định hướng nghiên cứu khả thi liên quan đến phạm trù thể trong tiếng Việt và tiếng Nhật trong tương lai.
Từ khóa
phạm trù thể, thể phi hoàn thành, chỉ tố “đang”, sự tình, kết cấu “-teiru”
Chi tiết bài viết
Tài liệu tham khảo
Comrie, B. (1976). Aspect. Cambridge University Press.
Kudo, Y. (1982). Japanese grammar of aspect. Meiji Shoin.
Kudo, Y. (1995). Tense and aspect in Japanese. Kuroshio Shuppan.
Lyons, J. (1977). Semantics (Vol. 2). Cambridge University Press.
Machida, K. (1989). Tense and aspect in Japanese. ALC.
Nguyen, H. T. (2006). Thể trong tiếng Việt (so sánh với tiếng Pháp và tiếng Anh) [Aspect in Vietnamese (compared to French and English)] [Doctoral Dissertation in Linguistics, University of Social Sciences and Humanities, Vietnam National University Ho Chi Minh City].
Nguyen, H. T. (2023). Cấu trúc sự tình và ý nghĩa thể tiếng Việt [Event Structure and Aspectual Meaning in Vietnamese]. Vietnam National University Ho Chi Minh City Press.
Nguyen, H. T. (2024). Giáo trình dẫn nhập về thể và thể tiếng Việt [Introductory Textbook on Aspect and Vietnamese Aspect]. Vietnam National University Ho Chi Minh City Press.
Nguyen, V. P. (2018). Ngữ pháp tiếng Việt: Ngữ đoạn và từ loại [Vietnamese Grammar: Phrases and Parts of Speech]. Vietnam National University Ho Chi Minh City Press.
Okuda, Y. (1978). Aspect and grammatical structure. Taishukan Shoten.
Okuda, Y. (1993a). Research on aspect in modern Japanese. Hitsujishobo.
Okuda, Y. (1993b). Conclusive form of verbs (Part 1). Kyoiku Kokugo, 2(9), 44-53.
Teramura, H. (1984). Syntax and semantics of Japanese (Vol. 2). Kuroshio Shuppan.
Tran, K. P. (2005a). Thời, thể và các phương tiện biểu hiện trong tiếng Việt [Tense, Aspect, and Means of Expression in Vietnamese] [Doctoral Dissertation in Literature, University of Social Sciences and Humanities, Vietnam National University], Hanoi.
Tran, K. P. (2005b). Ý nghĩa thời, thể, tình thái và cách sử dụng của phó từ đang trong tiếng Việt [The meaning and the usage of the adverb “đang” in Vietnamese from the perspective of Tense, Aspect, and Modality]. Journal of Linguistics, 1, 21-30.
Vendler, Z. (1957). Verbs and times. The Philosophical Review, 66(2), 143-160.
Vendler, Z. (1967). Linguistic in Philosophy. Cornell University Press.
Yoshikawa, T. (1976). A study of verb aspect in modern Japanese. In H. Kindaichi (Ed.), Aspect of Japanese verbs (pp. 155–327). Mugishobo.